Sử dụng phân bón hữu cơ hợp lí cho cây cà phê sẽ mang lại năng suất và chất lượng cà phê cao. Hiện nay nhiều trang trại cà phê ưu tiên sử dụng các loại phân tự nhiên như phân chuồng, phân xanh… Trong đó phân bò là được sử dụng lâu nhất và phổ biến nhất ngày nay. Phân bò hay chuồng ủ hoai được bà con sử dụng nhiều để tận dụng nguồn chất thải vật nuôi và tăng năng suất, tạo ra nông sản sạch.
Chất hữu cơ là hỗn hợp xác bã động, thực vật phân hủy thành những hạt xốp chứa các chất dinh dưỡng cần thiết cho cây trồng (còn gọi là mùn). Trong đất trồng trọt bao giờ cũng có hàm lượng chất hữu cơ nhất định. Đất mới khai phá có tỷ lệ hữu cơ khá cao và giảm dần theo thời gian và thời vụ canh tác. Theo kết quả khảo sát của Bộ Nông nghiệp, lúc mới khai phá, hàm lượng chất hữu cơ trong đất Tây Nguyên ban đầu là 5.5%, sau 4 năm canh tác thì chỉ còn 1.7%.
Chất hữu cơ trong đất có vai trò quan trọng đối với cây cà phê
Đặc tính của chất hữu cơ là làm cho đất tơi xốp, thoáng khí, giữ ẩm; là điều kiện thuận lợi cho các vi sinh vật có ích trong đất phát triển. Khi chất hữu cơ không còn nữa thì hệ vi sinh vật có ích cũng mất đi, đất trở nên bó chặt và chai cứng. Bên cạnh đó, việc sử dụng phân hóa học một cách tùy tiện và không cân đối khiến cho đất bị chua (độ PH thấp), hoạt tính của đất mất đi, sự trao đổi chất giữa cây và môi trường thông qua đất bị hạn chế, làm cho sự phát triển của cây bị đình trệ, thể trạng suy yếu nên dễ bị sâu bệnh gây hại, năng suất kém, và không có tính bền vững.
Theo các nhà khoa học, chế độ chăm sóc bền vững, bón phân để vẫn có thể có lời mà không ảnh hưởng đến sức khỏe của cây là điều rất quan trọng. Theo đó, bà con cần chú trọng phân hữu cơ. Vì thực tế, chỉ có phân hữu cơ mới giải quyết được việc cải tạo, phục hồi, giúp đất tăng độ mùn, tăng khả năng hấp thụ chất dinh dưỡng, đặc biệt là hấp thụ tối đa phân khoáng.
Việc này nhìn đơn giản nhưng lại có tính chất quyết định đến sức khỏe, năng suất, hạn chế bệnh tật, rụng quả, nâng cao chất lượng quả. Các nhà khoa học khuyến cáo qui trình bón phân hiệu quả cho cây cà phê trong tình hình mới, với nhiều biến động bất lợi của thời tiết và thị trường là nên bón theo năng suất của cây.
Bên cạnh đó, bà con cũng cần lưu ý đến biện pháp quản lý chất hữu cơ trong đất. Cỏ và rễ cây có vai trò nhất định trong việc chống rửa trôi hữu cơ và đốt cháy hữu cơ. Ngoài ra, chúng có vai trò bù đắp lại hữu cơ cho đất. Do vậy, không sử dụng thuốc trừ cỏ mà chỉ làm cỏ bằng tay, hoặc dùng máy để phát cỏ. Không gom cỏ và lá cây để đốt mà nên ép xanh hoặc dồn đống để ủ phân hữu cơ vi sinh. Như vây, dinh dưỡng mà cỏ lấy từ đất sẽ được trả lại cho đất, đồng thời vẫn bảo toàn được nguồn hữu cơ trong đất.
Phân bón luôn là trợ thủ đắc lực của bà con nông dân để cung cấp dinh dưỡng, cải tạo đất. Đây là yếu tố quan trọng để cây trồng phát triển tốt và đạt năng suất cao. Chúng ta thường nghe đến nhiều hệ lụy khi sử dụng phân bón hóa học hay thuốc trừ sâu. Chính vì vậy mà ngày nay nhà nông ưu tiên sử dụng phân hữu cơ để làm nông nghiệp sạch. Tuy hiệu quả không nhanh và tức thì như phân hóa học nhưng chậm mà chắc. Hiệu quả tuy chậm nhưng tác động tích cực lâu dài và bền vững.
Trong đó, phân bò thuộc loại phân chuồng, phân hữu được sử dụng phổ biến từ rất lâu bởi vì nguồn cung dồi dào, có sẵn. Con bò là gia súc quen thuộc trong nông nghiệp và phân của loại động vật này mang lại nhiều lợi ích cho cây trồng. Bò thường ăn cỏ vì vậy mà chứa nhiều chất hữu cơ và dinh dưỡng tốt cho cây trồng. Để sử dụng loại phân này trước tiên cần xử lý bằng cách ủ hoai mục để loại bỏ hạt cỏ và phân giải chất hữu cơ. Không nên sử dụng phân bò tươi vì còn chứa nhiều chất độc hại cho cây trồng. Vậy cách sử dụng phân bò ủ hoai đúng cách là như thế nào?
Cà phê trồng mới được bón lót phân hữu cơ theo liều lượng ở phần trồng mới. Trong những năm kiến thiết cơ bản và kinh doanh thì cứ 2 – 3 năm bón lại một lần với liều lượng 20 – 30 m³/ha. Để tránh áp lực về nhu cầu phân bón hữu cơ, có thể bón phân hữu cơ hàng năm, mỗi năm bón 10 m³. Đối với cà phê chưa giao tán, đào rãnh theo hình chiếu của tán cà phê sâu 20 – 25 cm, rộng 25 – 30 cm ( có thể đào khoảng ¼ – ½ theo chu vi tán).
Bón phân hữu cơ cho cây cà phê
Đối với cà phê kinh doanh đã giao tán thì có thể đào rãnh giữa 2 hàng cà phê. Nếu năm nay đào theo chiều ngang thì sang năm đào theo chiều dọc. Nếu lượng phân hữu cơ không nhiều thì đào 1 hàng bỏ 1 hàng, lần bón sau đào tiếp hàng còn lại. Kích cỡ rãnh đào cũng tương tự như đã trình bày trên.
Sau khi đã đào rãnh, bỏ phân xuống. Nếu ép thêm tàn dư thực vật (lá cành) trên lô, hoặc thân lá các loại cây họ đậu xuống rãnh thì nên mỗi hố có thể bón thêm từ 200 – 500 g lân nung chảy và một ít đạm để tăng nhanh tốc độ phân giải. Sau đó lấp đất lại. Việc bón phân hữu cơ nên được tiến hành trong khoảng thời gian từ đầu cho tới giữa mùa mưa.
Lưu ý: